در این مقاله درباره آب و هوای مناسب کشت زعفران صحبت خواهیم کرد. اما در مقدمه باید خدمتتون بگم که اگر اقلیم کشورمان ایران را مطالعه کرده باشید متوجه می‌شوید که اکثر مناطق، دارای اقلیم گرم و خشک هستند؛ بارش در این مناطق کم است به همین دلیل باید محصولات کشاورزی‌ای کشت شود که علاوه بر نیاز آبی کم، به هوای گرم و خشک نیز مقاوم باشند. زعفران یکی از گیاهانی است که تمام ویژگی‌های یاد شده را دارد. کاشت این گیاه صرفه اقتصادی بالایی دارد و در صورتی که در شرایط مناسب کشت شود، سود کلانی را عاید کشاورز خواهد ساخت. جالب است بدانید طلای سرخ یکی از القاب زعفران است که دلیل انتخاب آن بالا بودن قیمت تمام شده زعفران است. در ادامه با ما همراه باشید تا با آب و هوای مناسب کشت زعفران بیشتر آشنا شوید.
تطابق آب و هوای مناسب کشت زعفران و شرایط آن با منطقه کشت
وقتی در مورد آب و هوای مناسب کشت زعفران صحبت می‌کنیم باید به پارامترهای دخیل در آب و هوا مناطق نیز اشاره کنیم. بگذارید برای درک بهتر موضوع مقایسه‌ای انجام دهیم. بیایید شرایط آب و هوایی ماه آبان را در دو شهر کرمان و کردستان مقایسه کنیم. دمای هوا به صورت تدریجی در هر دو شهر پایین می‌آید. اما آیا این کاهش دما در هر دو شهر به یک شکل صورت می‌گیرد؟ مسلما خیر. شهر کردستان یکی از شهر‌هایی است که در مناطق کوهستانی قرار گرفته است و کاهش دما در این شهر نسبت به کرمان با شدت بیشتری صورت می‌گیرد. همان‌طور که متوجه شدید، زمان‌هایی که هوا سرد یا گرم می‌شود، زمان بارندگی‌ها و … در هر شهری متفاوت است؛ پس در صورت مشاهده هرگونه دستورالعمل برای کشت و کار، ابتدا شرایط گفته شده در دستورالعمل را با شرایط منطقه کشت تطابق بدهید.
در چه شرایط و مناطقی زعفران را کشت نکنیم؟
زعفران یکی از گیاهانی است که صرفه اقتصادی بالایی برای کشت و کار دارد؛ اما با این وجود عوامل و شرایطی وجود دارد که رشد این گیاه را محدود می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زعفران در مناطقی که در ماه‌های آبان تا اواخر فروردین ماه بارشی ندارند به خوبی رشد نمی‌کند. در صورت کمبود بارش در روش‌های دیم‌کاری، آبیاری باید به صورت دستی انجام گیرد.
- زعفران از اواسط اردیبهشت ماه به دوره خوابی 5 ماهه نیاز دارد که نباید در این دوره آبیاری شود؛ این عمل موجب بروز بیماری و جذب آفات به پداژه (پیاز زعفران) می‌شود. در نتیجه مناطقی که بارش‌های تابستانه و بهاره دارند (بالای 30 میلی‌متر بارش)، دارای آب و هوای مناسب کشت زعفران نیستند.
- به طور کلی گیاه زعفران دماهای بالای 45 و پایین‌تر از 20- را تاب نمی‌‌آورد و پیاز گیاه آسیب می‌بیند. پس اگر قصد دارید در منطقه‌ای که دما برای چندین روز متوالی از تحمل گیاه خارج می‌شود، زعفران بکارید، ضرر خواهید کرد.
- هرچه ارتفاع از سطح دریای منطقه کشت زعفران بیشتر باشد، کشت زعفران موفق‌تر خواهد بود. ارتفاع 1200 تا 1500 متر از سطح دریا برای کشت مناسب است. زمانی که ارتفاع از سطح دریا بالاتر باشد، میزان نور دریافتی و در نتیجه انجام عمل فتوسنتز گیاه بیشتر می‌شود.
- شوری (EC) آب یکی از مهم‌ترین عوامل رشد گیاه زعفران هستند. زعفران می تواند شوری آب مصرفی را تا 2000 واحد تحمل کند. اما با گذر زمان خاک و زمین کشت زعفران نیز به علت تجمع املاح، شور شده و عملکرد گیاه کاهش می‌یابد. پس اگر آب شیرین یا آب با میزان شوری کم در دسترس ندارید بهتر است از کشت زعفران در دراز مدت صرفه‌نظر کنید.
- اسیدیته (pH) مناسب برای کشت زعفران چیزی بین 7 تا 9 است. ممکن است زعفران در خارج از این بازه نیز رشد کند اما عملکرد آن کاهش می‌یابد. اگر خاک و یا آب مورد استفاده برای کشت زعفران از این بازه خارج است، لطفا تمهیدات لازم جهت بهبود شرایط را فراهم کنید.
نقش آب در آب و هوای مناسب کشت زعفران چگونه است؟
به طور کلی آبیاری زعفران طی چهار مرحله انجام می‌شود که عبارت‌اند از:
آبیاری اول یا بسار
زمان انجام این مرحله تابع آب و هوای منطقه و هدف کشاورز است. زمان مرسوم انجام این کار اواسط مهر تا اواسط آبان هر سال است. هر چه هوا گرم‌تر باشد این آبیاری دیرتر انجام می‌شود؛ اما اگر دمای منطقه کشت زعفران به سرعت سرد می‌شود آبیاری زودتر انجام خواهد شد. به طور کلی بیدار و فعال شدن پداژه زعفران بستگی زیادی به زمان اولین آبیاری دارد.
در بعضی از مناطق که کشت زعفران در مترا‌ژ بالا صورت می‌گیرد، در نوبت‌های مختلف زمانی بسار را انجام می‌دهند؛ این کار باعث عدم گلدهی همزمان همه‌ی پداژه‌ها و برداشت با کیفیت‌تر گل‌ها می‌شود. با انجام این ترفند با مشکل کمبود کارگر برای چیدن گل‌ها نیز مواجه نخواهند شد. این آبیاری باید به مقدار زیاد و با عمق کافی انجام شود.
آبیاری دوم یا زاج
این آبیاری حدودا 4 تا 5 هفته بعد از بسار انجام می‌شود. حدودا 2 تا 3 هفته بعد از آبیاری اول، پداژههای زعفران به گل می‌روند و نباید در طی این بازه زمانی زمین را آبیاری نمود زیرا زمین گِل می‌شود و امکان برداشت گل ها وجود ندارد. پس به یاد داشته باشید که زمان آبیاری دوم بسته به آبیاری اول است؛ به طور کلی این آبیاری در بازه زمانی بین 15 مهر تا حداکثر 30 آبان‌ماه انجام می‌شود.
تا به اینجا با نقش آب در آب و هوای مناسب کشت زعفران طی دو مرحله آشنا شدیم. دو مرحله باقی مانده از اهمیت کمتری نسبت به دو مرحله اول برخوردار هستند اما توجه به آن‌ها موجب تشکیل پداژههای مناسب برای سال زراعی بعد می‌شود.
آبیاری سوم یا کولش
این آبیاری در اواسط اسفند ماه انجام می‌شود. در مناطقی که دارای بارش‌های زمستانه پراکنده هستند نیازی به انجام این آبیاری نیست. دور بعدی آبیاری باید با فاصله زمانی بیشتری انجام شود تا علف‌های هرز مزرعه ظغیان نکنند.
آبیاری چهارم یا زردآب
زرد شدن رنگ برگ‌های زعفران دلیل نام‌گذاری این آبیاری است. هرچه هوا در شروع فصل بهار تا مدت طولانی‌تری خنک بماند، زرد شدن برگ‌های زعفران و آبیاری مرحله چهارم بیشتر به تاخیر می‌افتد. به طور کلی این آبیاری در مناطق معتدله بین 10 تا 20 اردیبهشت ماه و در مناطق گرمسیری از اواسط فروردین تا 10 اردیبهشت انجام می‌شود.
سخن آخر
زعفران یکی از گیاهانی است که کشت و پرورش آن طی سال‌های اخیر در کشورمان رواج پیدا کرده است. از دلایل محبوبیت این گیاه، رشد آن در مناطق گرم و خشک و نیاز آبیاری کم آن است. کشت زعفران صرفه اقتصادی بالایی دارد اما به شرط این که در شرایط مساعد رشد خود کاشته شود. ما در این مقاله به توضیح آب و هوای مناسب کشت زعفران پرداختیم. به طور کلی نقش هوا و آب در کشت زعفران از هم جدا نبوده و به طور کامل در هم تنیده شده‌اند؛ به گونه‌ای که شروع آبیاری‌ها متناسب با دمای هوا صورت می‌گیرد. امیدواریم که این مقاله در انتخاب شرایط مناسب برای کشت زعفران به شما کمک کرده باشد.
