زعفران ارزشمندترین و گران‌ترین ادویه جهان به شمار می‌رود و به دلیل سخت بودن مراحل کاشت، فقط در برخی از مناطق زمین قابل کشت است. زعفران یک گیاه ویژه از خانواده زنبقیان است که برگ‌های سبز و گلی بنفش رنگ دارد و زعفران در واقع پرچم این گل است. این گیاه با استفاده از ساقه زیر زمینی و دو پیاز آن که در زیر زمین رشد می‌کند، کشت می‌شود. ایران بزرگ‌ترین تولید کننده این ادویه در جهان است و در حدود 89 درصد آن در ایران کشت می‌شود. امروزه به دلیل مشکل کمبود آب در کشور از روش‌های نوینی برای آبیاری این محصول استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا با نحوه آبیاری زعفران و مراحل آن بیشتر آشنا شویم و ببینیم برای آبیاری این محصول باید به چه نکاتی توجه نمود.
نحوه آبیاری زعفران و مراحل آن به چه صورت است؟
زغفران گیاهی است که نیاز کمی به آب دارد اما آبیاری آن نکات و مراحل ویژه‌ای دارد که حتما باید با دقت کامل انجام شود. برخی تصور می‌کنند که می‌توان این گیاه را به صورت دیم نیز کشت نمود اما باید بدانید که آبیاری این گیاه باید با دقت و در زمان‌های دقیق انجام شود. کیفیت آب مورد نیاز نیز باید بالا باشد و آبی که املاح و نمک دارد برای آبیاری آن مناسب نیست. در ادامه نحوه آبیاری زعفران و مراحل آن را بررسی می‌کنیم.
مرحله اول: بسارآب
کشت زعفران در پاییز و زمستان انجام می‌شود و مرحله اول آبیاری نیز معمولا در اوایل پاییز انجام می‌شود. این آبدهی برای دادن یک شوک سرمایی به گیاه انجام می‌شود تا گیاه از خواب بیدار شده و شروع به مراحل رشد کند. زمان دقیق اولین آبیاری را نمی‌توان برای همه اقلیم‌ها به صورت دقیق مشخص نمود اما به طور کلی وقتی میانگین دمای روز و شب در منطقه‌ای به 12 درجه سانتی گراد برسد، زمان مناسب برای بسارآب است. این زمان برای مناطق گوناگون به این ترتیب است:
- برای مناطق سردسیر از 10 شهریور تا اول مهر
- برای مناطق معتدل از 20 شهریور تا 15 مهر
- برای مناطق گرمسیر اول مهر تا 25 مهر
اگر اولین مرحله از آبدهی به پیاز زعفران در دما و زمان مناسب انجام نشود، شاهد رشد بی‌رویه برگ‌های گیاه خواهیم بود که روی محصول‌دهی اثرات منفی خواهد گذاشت. این مرحله از آبدهی به دلیل خشک بودن زمین باید به روش عمیق و سنگین انجام شود تا پیازهایی که در عمق 15 تا 20 سانتی‌متری خاک قرار گرفته‌اند به خوبی سیراب شوند.
مرحله دوم: زاج آب
این مرحله از آبیاری به صورت سطحی انجام می‌شود زیرا رطوبت کافی در لایه‌های زیرین خاک از مرحله قبل وجود دارد. زمان این آبیاری در حدود 14 روز پس از برداشت گل‌های زعفران انجام می‌شود. آبیاری این دو مرحله یاد شده و نحوه آبیاری زعفران و مراحل آن تاثیر زیادی بر مراحل رشد و تغذیه گیاه زعفران دارد و باید با دقت کامل و در زمان درست و به صورت اصولی انجام شود.
مرحله سوم: وجین آب
این مرحله از آبیاری مزرعه زعفران در اوایل اسفند انجام می‌شود. در این مرحله که علف‌های هرز در مزرعه رشد پیدا کرده‌اند، زمین آبیاری و مرطوب می‌شود تا برای وجین آماده شود. برای برخی از مناطق که بارش‌های خوبی در پاییز و زمستان انجام شده و زمین مرطوب باشد، نیازی به این مرحله از آبیاری نیست. به علاوه برای این مرحله از آبیاری باید کاملا به دمای هوا دقت داشته باشید تا موجب یخ‌زدگی مزرعه نشود.
مرحله چهارم: آبیاری آخر زمستان
این مرحله از آبیاری در اواخر زمستان و در زمانی انجام می‌شود که وضعیت بارندگی در این فصل مطلوب نباشد. این آبیاری با هدف حفظ رطوبت در پیازهای زعفران و درشت‌تر شدن آن‌ها انجام می‌شود. به همراه آبیاری معمولا از هیومیک اسید و اوره نیز برای مزرعه زعفران استفاده می‌شود.
مرحله پنجم: زرد آب
این مرحله از آبیاری در اوایل بهار و در ماه فروردین انجام می‌شود. در این مرحله از کار، باید قبل از زرد شدن برگ گیاه زعفران و وقتی هنوز برگ‌ها به رنگ سبز هستند، انجام شود.
نکاتی درباره نحوه آبیاری زعفران و مراحل آن
- درباره آبیاری تابستانه گیاه زعفران نظرات متفاوتی وجود دارد و برخی آن را مفید و برخی دیگر آن را برای گیاه مضر می‌دانند. در کل بهتر است از آبیاری تابستانه این گیاه خودداری کنید زیرا اگر در زمان نامناسبی انجام شود به محصول آسیب وارد می‌کند و یا باعث ایجاد بیماری‌هایی در گیاه می‌شود. برای کاهش تبخیر آب زمین در تابستان می‌توانید از روش‌های جایگزین مانند مالچ پاشی استفاده کنید.
- نحوه آبیاری زعفران و مراحل آن بستگی زیادی به اقلیم منطقه و نیز میزان بارندگی‌ها دارد و باید با توجه به شرایط برای آن نیازسنجی شود.
- آبیاری گیاه را پس از زرد شدن برگ‌ها، قطع کنید.
- در فاصله دو آبیاری، سعی کنید تا زمین را خشک نگه دارید.
- در زمان یخبندان زمستانی نیز از آبیاری خودداری کنید زیرا به پیاز آن آسیب وارد می‌کند.
- بهتر است از اوایل اردیبهشت ماه به بعد از آبیاری زعفران خودداری نمایید.
